Een monumentaal graf
Op de Algemene Begraafplaats zijn grote en kleine graven. Onder de grote valt – in het plantsoen bij de eerste brug – het grafmonument op van dr. J. M van Dam, gestorven op 5 september 1937. Wie wel eens door de nabije Alkmaarder Hout wandelt, herkent de naam. In de Hout is een tweede monument ter herinnering aan Van Dam te vinden, volgens het opschrift ervan is het geplaatst door ‘zijn vrienden en patiënten’.
Van Dam was in 1911 naar Alkmaar gekomen, hij was toen ruim 30 jaar oud en had vijf jaar eerder zijn artsexamen gehaald en daarna gewerkt in Leiden, Wenen en Budapest. Hij vestigde zich in Alkmaar als ‘heelkundige’, was chirurg, uroloog en gynaecoloog, verbonden aan beide toen bestaande Alkmaarse ziekenhuizen, en ook actief buiten zijn eigenlijke medische werk: hij nam het initiatief voor een verpleegstersopleiding in Alkmaar en gaf deze ook vorm, hij zette zich in voor een ziekenfonds voor minderbedeelden, was bestuurslid van het Rode Kruis, lid van de medische commissie van de voetbalbond en nog veel meer.
In juli 1937 werd hij ziek en ondanks een operatie leidde dit tot zijn overlijden op 5 september van hetzelfde jaar. ‘Meer dan vijfentwintig jaren heeft dr. Van Dam dag en nacht klaar gestaan om talloze hulpbehoevenden met zijn grote medische ervaring ten zegen te zijn,’ schreef de Alkmaarse Courant na zijn overlijden. De condoleanceplechtigheid in Huize Augustinus in de Emmastraat werd zeer druk bezocht. Overal in het huis stonden bloemstukken. De krant somde de volgende dag op van wie deze afkomstig waren. Tussen de vele familienamen en de namen van overheidsinstellingen vallen een paar namen op: Kegelclub ‘De Club’, het Comité voor Toneeluitvoeringen, bestuur en eerste elftalspelers Alcmaria Victrix, Turnkring Alkmaar. Een diversiteit die aannemelijk maakt dat Van Dam echt voor iedereen toegankelijk was. De krant beschrijft ook hoe mensen langs de straat stonden toen de begrafenisstoet de tocht maakte van Huize Augustinus naar de begraafplaats: ‘Op zulke ogenblikken komt men tot de ontroerende ontdekking dat dr. Van Dam geleefd heeft in de harten van alle lagen van de bevolking. Arm en rijk, oud en jong, zij allen staan nu buiten en in ieder is maar één gedachte: “Konden wij nu maar eens wat voor hem doen.”’
Jan Loogman © juni, 2025
foto © Standbeelden.vanderkrogt.net
